نوع نگاه به رپرتوار گیتار در دورهی رمانتیک (1900-1820)، نگاهی عاشقانه، سرناد (Serenade) گونه، کاپریس (Caprice) گونه و فانتزی (Fantasy) گونه بود و گیتار به هیچ وجه در جایگاه جدی امروزی قرار نداشت.
عدم وجود فرمهای جدی موسیقی برای گیتار مانند: کنسرتو (Concerto)، سونات (Sonate) و … و شاید در نظر نگرفتن مهارتهای ویرتوز گونهی نوازندهها همه حکایت از غیر جدی بودن گیتار و موسیقی آن در این زمان دارد.
با این وجود، حرکت تازه برای گیتار از این دوران شروع شد اما آیندهی گیتار همچنان نزد آهنگسازان و نوازندهها آنچنان که باید و شاید مشخص و جدی نبود؛ در واقع نوعی عدم باور به آیندهی گیتار در میان آنها موج میزد.
ولی در اسپانیا در اوایل قرن بیستم تغییر بزرگی بهوجود آمد؛ اگر قرار بود گیتار قدمی بزرگ به جلو بردارد باید از لحاظ ساختاری تغییر میکرد و نیاز به تحولی کلی و بزرگ در ساختار ساز به شدت احساس میشد. دو شخصیت با همکاری یکدیگر باعث متحول شدن گیتار شدند.
نخست، دون آنتونیو تورس، نجاری که شاید گاهی برای تفریح گیتار هم میساخت و دوم، نوازنده و آهنگساز بزرگ اسپانیایی خولیان آرکاس.
روزی از روزها آرکاس سازی را طراحی کرد و ساخت آن را به تورس سفارش داد. اما تورس این سفارش را نپذیرفت و اظهار داشت که ساختن گیتار کار او نیست و این کار را به شکل جدی انجام نمیدهد و آرکاس بهتر است به گرانادا (Granada) نزد خوزه پرناس (José Pernas) برود. بر اساس برخی نظریات تورس را شاگرد پرناس میدانند اما پژوهشها نشان میدهد تورس در نجاری خود آموخته بوده است.این ملاقات در همین جا تمام شد.
ملاقات بعدی تورس و آرکاس در سال 1805 میلادی در سویل (Sevilla) رخ داد و این بار ایدهی آرکاس نظر و توجه آنتونیو تورس را جلب کرد. تورس ساز را بسیار عمیقتر و با طرحی عالیتر از آنچه آرکاس در نظر داشت، ساخت. سازی که آن را «لیونا» نام نهاد و به آرکاس تقدیم کرد. یکی از ویژگیهای این ساز وجود هفت فن صوتی بر روی صفحهی صدای آن بود. دستهی پهنتر و بدنهی بزرگتری داشت؛ طول سیمها افزایش یافت و به 605 میلیمتر رسید؛ قسمت نات گیتار تا حدی عقبتر رفته و در انتهای دستهی گیتار قرار گرفته بود تا به این صورت تنش سیمها آزاد گردد و بتوان به راحتی بر روی سیمها ویبر (Vibrate) اجرا کرد. این ساز بسیار دقیق بود و میتوان اندازههای آن را با دقیقترین دستگاههای اندازهگیری امروزی اندازه گرفت و به عنوان مقیاس به کار برد. تورس به واقع سازی با مهندسی بالا ساخت.
برای اینکه بیشتر وارد داستان شویم، بیایید با هم به یکی از اثرهای آهنگساز این بخش گوش کنیم تا شاید موسیقی و هدف آرکاس را بهتر درک کنیم.
فانتازیا اثر خولیان آرکاس را با اجرای ماریا استر، گیتاریست اسپانیایی با هم میشنویم:
- پژوهشگر: نیکیتا کوشکین
- ترجمه: افشین ترابی
- ویراستار: صادق زمانی